Όταν μιλάμε για Γαστρο-Οισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) εννοούμε την παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου εντός του οισοφάγου. Η παλινδρόμηση αυτή κυρίως λόγω της παρουσίας οξέος μπορεί να μας προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα-επιπλοκές και προβλήματα στην ποιότητα ζωής οπότε τότε μιλάμε για Γαστρο-Οισοφαγική Παλινδρομική Νόσο (ΓΟΠΝ). Ο οισοφάγος είναι ένας ευθύς σωλήνας ο οποίος χρησιμεύει για τη μεταφορά της τροφής από το στόμα στο στομάχι. Στο κατώτερο τμήμα του υπάρχει μια εξαιρετική από άποψη ανατομικής περιοχή που ονομάζεται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (ΚΟΣ), ο οποίος αποτελεί ένα βαλβιδικό μηχανισμό που επιτρέπει τη δίοδο της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι μόνο κατά την κατάποση, ενώ και κατά τις υπόλοιπες ώρες παρεμποδίζει την παλινδρόμηση του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο.
Πρωταρχικό ρόλο στη θεραπεία της ΓΟΠΝ παίζει η αλλαγή τρόπου ζωής, ακολούθως η συντηρητική αγωγή (φάρμακα), ενώ για τις δύσκολες περιπτώσεις υπάρχει η χειρουργική αντιμετώπιση.
Η ΓΟΠ συμβαίνει όταν γίνεται παροδική χάλαση του (ΚΟΣ) ή όταν ο ΚΟΣ δεν κλείνει επαρκώς. Όταν συμβαίνει παλίνδρομηση οξέος έχουμε την αίσθηση τροφής ή υγρών στο βάθος της στοματικής κοιλότητας. Όταν το όξινο περιεχόμενο του στομάχου έρχεται σε επαφή με τον βλεννογόνο του οισοφάγου έχουμε οπισθοστερνικό καύσο (καούρα-κάψιμο πίσω από το στέρνο). Πρέπει να ειπωθεί ότι παροδικά επεισόδια παλινδρόμησης κατά τη διάρκεια του 24ώρου είναι φυσιολογικά και δεν αποτελούν υποχρεωτικά ΓΟΠΝ, όταν όμως είναι συχνά είναι δυνατό να προκαλέσουν πολλά προβλήματα.
ΜΕ ΤΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΓΟΠΝ;
Το πιο συχνό σύμπτωμα σε ενήλικες είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, το οποίο παραπέμπει συχνά σε καρδιολόγο και καλό θα ήταν σε όλες τις περιπτώσεις να αποκλειστεί οποιοδήποτε καρδιολογικό πρόβλημα. Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε συμπτωματολογία από άλλα συστήματα όπως ξηρός βήχας, συμπτώματα βρογχικού άσθματος, λαρυγγίτιδες ή σε παραμελημένες καταστάσεις προβλήματα στην κατάποση ή επεισόδια ενσφήνωσης τροφής.
ΠΩΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ Η ΓΟΠΝ;
Δεν είναι σαφή τα αίτια δημιουργίας ΓΟΠΝ. Φαίνεται ότι πρωταρχικό ρόλο παίζει η χαλάρωση του ΚΟΣ ενώ ο υπόλοιπος οισοφάγος είναι φυσιολογικός. Ο ΚΟΣ βρίσκεται υπό τη συνεχή επίδραση ουσιών, ορμονών που προκαλούν είτε σύσπαση είτε χάλαση και η ισορροπία μεταξύ τους είναι αυτή που καθορίζει τις εκάστοτε συνθήκες.
Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι η παρουσία διαφραγματοκήλης, μιας ανατομικής ανωμαλίας κατά την οποία ο ΚΟΣ και το ανώτερο τμήμα του στομάχου βρίσκονται εντός του θώρακα. Άλλοι παράγοντες που συνεισφέρουν στη δημιουργία ΓΟΠΝ είναι η παχυσαρκία, η κύηση, το κάπνισμα, ενώ έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί πολλές ουσίες και τροφές που επιδεινώνουν τη ΓΟΠΝ, όπως τα όξινα φρούτα, η σοκολάτα, ο καφές, το αλκοόλ, τα λιπαρά, η μέντα τα καρυκεύματα.
ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Η ΓΟΠΝ;
Πρωταρχικό ρόλο παίζει η αλλαγή τρόπου ζωής, ακολούθως η συντηρητική αγωγή (φάρμακα), ενώ για τις δύσκολες περιπτώσεις υπάρχει η χειρουργική αντιμετώπιση. Αναλυτικά συνιστάται η διακοπή του καπνίσματος, η μείωση του σωματικού βάρους, τα μικρά και συχνά γεύματα, η αποφυγή ουσιών και τροφών που προκαλούν χάλαση του ΚΟΣ, η αποφυγή κατάκλισης 2-3 ώρες μετά τα γεύματα, η ανύψωση της κεφαλής του κρεβατιού. Όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή υπάρχουν πολλά εξαιρετικής δραστικότητας φαρμακευτικά σκευάσματα χωρίς ιδιαίτερες παρενέργειες, όπως αντιόξινα, Η2 αναστολείς, αναστολείς αντλίας πρωτονίων, προκινητικά.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΠΙΜΕΙΝΟΥΝ;
Εάν τα συμπτώματα επιμένουν και παρά τις αρχικές συστάσεις πρέπει υποβληθούμε σε περαιτέρω έλεγχο, όπως: 1) ακτινογραφία οισοφάγου-στομάχου με κατάποση βαρίου (βαριούχο γεύμα) όπου λαμβάνουμε περισσότερες πληροφορίες σε ότι αφορά την κινητικότητα του οισοφάγου και την ανατομία της περιοχής. 2) Οισοφαγο-Γαστροσκόπηση όπου έχουμε άμεση επισκόπηση του οισοφάγου και του στομάχου και επιπλέον μας δίνεται η δυνατότητα της λήψης βιοψιών. 3) pH- μετρια οισοφάγου όπου μέσω ενός λεπτού καθετήρα μετράμε την οξύτητα του οισοφάγου και έχουμε αντικειμενική άποψη της συμπτωματολογίας του ασθενούς.
ΠΟΤΕ ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ;
Όταν τα συντηρητικά μέτρα δεν αποδίδουν και είναι κακή η ποιότητα ζωής του ασθενούς ή όταν ο ασθενής είναι αρνητικός στη μακροχρόνια λήψη φαρμάκων τότε μπορεί να τεθεί το θέμα της χειρουργικής παρέμβασης. Στόχος της επέμβασης είναι η δημιουργία επαρκούς αντιπαλινδρομικού μηχανισμού πράγμα που επιτυγχάνεται με τη συρραφή του ανώτερου στομάχου γύρω από τον ΚΟΣ έτσι ώστε να αυξηθεί η πίεση γύρω από τον ΚΟΣ. Η επέμβαση (θολοπλαστική Nissen) μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά με γρήγορη επάνοδο του ασθενούς στις συνήθεις δραστηριότητες. Σήμερα υπάρχει και η δυνατότητα της ενδοσκοπικής παρέμβασης όπου με τη χρήση γαστροσκοπίου και μιας ειδικής συσκευής γίνεται ενίσχυση της περιοχής γύρω από την ΚΟΣ. Η μέθοδος αναφέρεται σε ήπιες περιπτώσεις και βρίσκεται σε εξέλιξη.
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΓΟΠΝ
Εάν η ΓΟΠΝ παραμείνει χωρίς θεραπεία υπάρχει η περίπτωση να δημιουργηθούν σοβαρές επιπλοκές. Η πιο συχνή είναι η δημιουργία φλεγμονής στον κατώτερο οισοφάγο λόγω της χρόνιας παλινδρόμησης οξέος (οισοφαγίτιδα). Επίσης, μπορεί να δημιουργηθεί στένωση του οισοφάγου από την ανάπτυξη ινώδους συνδετικού ιστού. Η σοβαρότερη όμως επιπλοκή είναι η ανάπτυξη οισοφάγου Barrett που αποτελεί προκαρκινική κατάσταση και μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου. Οι ασθενείς με ΓΟΠΝ πρέπει να βρίσκονται υπό παρακολούθηση για την αποφυγή επιπλοκών αλλά πρέπει να γνωρίζουν ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής.